10 GRANDES ASTRÓNOMAS DA HISTORIA

Ata non hai moitos anos, o desexo dunha muller de converterse en astrónoma implicaba enfrontarse a prexuízos e exclusións machistas que só podían superarse cunha vontade de ferro para avanzar no coñecemento do universo. Hoxe, aproximadamente a cuarta parte dos astrónomos son mulleres, pero mentres nalgúns países alcánzase a cota ideal do 50 por cento, noutros apenas existen mulleres dedicadas a estas tarefas científicas.

Hipatia (355-416)

Máis coñecida polo seu asasinato a mans de fanáticos cristiáns, Hipatia de Alexandría, filósofa e astrónoma foi considerada un modelo para moitas científicas. Filla de Teón, un importante astrónomo da escola de Alexandría, creou unha escola neoplatónica á que acudían estudantes de todo o mundo, atraídos pola fama da sabia. A súa contribución máis recoñecida á astronomía serían os comentarios á obra de Apolonio de Pérgamo, aínda que tamén revisou as táboas astronómicas de Ptolomeo, confeccionou un planisferio e mellorou o antigo astrolabio.

Caroline Lucretia Herschel (1750-1848)

A irmá do descubridor de Urano, o famoso astrónomo William Herschel, Caroline Lucretia, está considerada como a primeira astrónoma remunerada da que se ten constancia. Matemática dotada realizaba cálculos a partir das observacións do seu irmán e puía os espellos dos seus telescopios con gran habilidade. Descubriu 8 cometas e foi a encargada de elaborar un catálogo de nebulosas e cúmulos de estrelas.

Wang Zhenyi (1768-1797)

Se en Occidente resultaba difícil que unha muller se dedicase ao estudo da astronomía, en China resultaba practicamente imposible. Aínda así, no século XVIII destacou Wang Zhenyi, da que pouco se sabe agás que tivo unha vida breve (29 anos), que foi moi admirada e que loitou contracorriente polo acceso da muller ao saber científico. Escribiu doce libros de astronomía e matemáticas, aínda que desgraciadamente perdéronse. Estudou as eclipses lunares ofrecendo unha acertada interpretación do fenómeno, estudou a posición das estrelas, a gravitación dos corpos celestes e os fenómenos atmosféricos coa intención de predicir o tempo meteorolóxico. Un cráter de Venus recibe o seu nome.

Caterina Scarpellini (1808-1873)

Con 18 anos trasladouse a Roma a traballar co seu tío, o astrónomo Feliciano Scarpellini. Xunto co seu marido Erasmo Fabri editou revistas científicas de gran prestixio en Italia e publicou numerosos artigos de astronomía reunindo datos para relacionar os fenómenos meteorolóxicos cos astronómicos. Documentou observacións cometarias de 1854 e de xuño de 1861 e elaborou un catálogo de choiva de meteoros de 1861 e 1868. Un cráter de Venus leva o seu nome.

María Mitchell (1818-1889)

Primeira muller académica de Estados Unidos e segunda muller en descubrir un cometa (tras Caroline Herschel), ademais dunha pertinaz defensora da igualdade de xéneros e o sufraxio feminino. Elaborou táboas sobre a posición de Venus e exerceu como profesora de astronomía nun prestixioso colexio estadounidense. Foi a primeira muller profesora de astronomía en Estados Unidos. En 1848 foi a primeira muller en ser admitida na Academia Estadounidense das Artes e as Ciencias.
Hoxe, o observatorio de Nantucket leva o seu nome, como tamén un asteroide e un cráter na lúa.

Williamina Fleming (1857-1911)

Williamina Paton Stevens Fleming emigrou a Estados Unidos e para manter ao seu fillo ela soa comezou a traballar como criada do profesor Edward Pickering no Observatorio de Harvard. Pronto pasou a desempeñar traballos rutineiros de oficina e sinxelos cálculos, pero non tardou en atoparse a cargo de decenas de mozas "calculadoras" (como Henrietta Swan Leavitt). Catalogou máis de 10 000 estrelas e descubriu 310 estrelas variables, 10 novas e 59 nebulosas.

Mary A. Blagg (1858-1944)

Desenvolveu un sistema coherente de nomenclatura lunar que lle valeu ser a primeira muller membro da Roya Astronomical Society en 1916 e formar parte da xénese da UAI en 1920 onde estandarizou a nomenclatura lunar tal como hoxe coñecémola nunha obra de dous volumes (Lunar Formations, 1935), aceptada internacionalmente.

Antonia Maury (1866-1952)

Naceu en Nova York no seo dunha familia de astrónomos e foi discípula de María Mitchell. Formou parte do grupo de "calculadoras" do Observatorio de Harvard e os seus traballos máis importantes desenvolvéronse en espectrometría estelar. 

Na súa honra nomeouse como Maury a un cráter lunar.

Henrietta Swan Leavitt (1868-1921)

O traballo de Henrietta Swann Leavitt consistía en examinar meticulosamente as fotografías celestes e realizar monótonos cálculos. Grazas a este detallismo descubriu as estrelas variables, como as Cefeidas que serviu para realizar cálculos de distancia entre as estrelas como o tamaño da Vía Láctea ou para que Hubble descubrise o corremento a lume. Na súa memoria, un asteoride e un cráter lunar levan o seu nome.

Ruby Payne-Scott (1912-1981)

A primeira muller radioastrónoma e fundadora dunha das grandes ramas da astronomía moderna. Estudou Física, Matemáticas e Botánica. Desenvolveu boa parte da linguaxe que utilizaría a radioastronomía e foi unha fervente defensora dos dereitos humanos e membro do Partido Comunista de Australia polo que foi amplamente investigada polos servizos secretos deste país. Tivo que abandonar o seu traballo oficial de investigadora por casar en segredo (segundo a lexislación non podía estar casada e ter un posto de responsabilidade) en 1944 e ter fillos.